Điểm lại một số bê bối của các nước chủ nhà World Cup

Trong lịch sử, đã có nhiều nước chủ nhà World Cup từng hứng chịu sự chỉ trích từ dư luận quốc tế vì nhiều lý do khác nhau, từ chi phí tổ chức khổng lồ, tham nhũng, vi phạm nhân quyền cho tới tác động môi trường hay các vấn đề xã hội bị che giấu. Bài viết này sẽ điểm lại những quốc gia từng gây tranh cãi khi tổ chức ngày hội bóng đá quốc tế lớn nhất toàn cầu.

Qatar (World Cup 2022) – Bê bối nhân quyền và khí hậu khắc nghiệt

World Cup 2022 tại Qatar là một trong những kỳ World Cup gây tranh cãi nhất trong lịch sử. Ngay từ khi quốc gia Trung Đông này được trao quyền đăng cai vào năm 2010, hàng loạt lời chỉ trích đã dấy lên từ truyền thông và các tổ chức nhân quyền toàn cầu.

Các vấn đề bị chỉ trích:

• Khí hậu khắc nghiệt: Nhiệt độ mùa hè tại Qatar có thể lên tới 45–50 độ C, khiến FIFA phải phá lệ tổ chức World Cup vào mùa đông (tháng 11–12), ảnh hưởng lớn tới lịch thi đấu các giải quốc nội trên toàn thế giới.
• Điều kiện lao động: Các tổ chức như Amnesty International và Human Rights Watch đã nhiều lần cáo buộc Qatar đối xử tệ với lao động nhập cư, những người xây dựng sân vận động và cơ sở hạ tầng. Báo cáo cho thấy hàng nghìn lao động đã thiệt mạng hoặc bị bóc lột, làm việc trong môi trường nguy hiểm.
• Cáo buộc tham nhũng trong quá trình bầu chọn: Nhiều nhân vật cấp cao của FIFA bị nghi ngờ nhận hối lộ để giúp Qatar giành quyền đăng cai, dẫn đến một cuộc điều tra lớn từ Mỹ và các nước châu Âu.

Mặc dù giải đấu diễn ra khá suôn sẻ, những tranh cãi trên vẫn khiến Qatar 2022 là kỳ World Cup bị chỉ trích dữ dội nhất trong lịch sử hiện đại.

Brazil (chủ nhà World Cup 2014) – Biểu tình phản đối chi phí khổng lồ

World Cup 2014 đánh dấu sự trở lại của ngày hội bóng đá thế giới tại một trong những cường quốc bóng đá – Brazil. Tuy nhiên, thay vì chỉ là một lễ hội thể thao, giải đấu này đã châm ngòi cho một làn sóng biểu tình rộng khắp.

Lý do bị chỉ trích:

• Chi phí tổ chức quá cao: Chính phủ Brazil chi hơn 11 tỷ USD để chuẩn bị cho World Cup, trong khi hệ thống y tế, giáo dục và giao thông công cộng bị người dân cho là xuống cấp trầm trọng.
• Dân sinh bị ảnh hưởng: Nhiều người dân bị buộc rời khỏi nhà để nhường đất xây sân vận động hoặc các công trình phụ trợ. Một số sân vận động, như ở Manaus hay Cuiabá, sau giải đấu gần như bị bỏ hoang.
• Xung đột xã hội: Các cuộc biểu tình bùng nổ với hàng triệu người tham gia, đặc biệt trong giai đoạn Confederations Cup 2013 – tiền đề của World Cup. Họ phản đối chính phủ “lấy bóng đá làm vỏ bọc” để che đậy các vấn đề xã hội.

Theo các trang tổng hợp tỷ lệ kèo bóng đá hôm nay, mặc dù Brazil có truyền thống bóng đá lâu đời, nhưng World Cup 2014 đã làm nổi bật sự chênh lệch giàu nghèo và bất mãn xã hội trong nước.

Nga (World Cup 2018) – Chính trị và quyền con người

Khi Nga được trao quyền đăng cai World Cup 2018, không ít người cho rằng đây là quyết định mang tính chính trị. Từ đó, quốc gia này đã đối mặt với nhiều chỉ trích từ phương Tây và các tổ chức nhân quyền.

Những vấn đề gây tranh cãi:

• Nhân quyền và tự do báo chí: Nga bị cáo buộc bóp nghẹt tiếng nói đối lập, kiểm soát truyền thông và trấn áp cộng đồng LGBT+. Việc tổ chức một sự kiện toàn cầu trong bối cảnh đó khiến dư luận quốc tế đặt nhiều câu hỏi.
• Xung đột với Ukraine: Việc sáp nhập Crimea năm 2014 và tình hình chính trị tại khu vực Đông Ukraine khiến nhiều nước phương Tây phản đối việc Nga tổ chức giải đấu.
• Chi phí khổng lồ: Nga chi hơn 14 tỷ USD cho World Cup, phần lớn từ ngân sách nhà nước, gây tranh cãi trong thời điểm kinh tế đang chịu áp lực từ các lệnh trừng phạt quốc tế.

Dù tổ chức thành công về mặt thể thao và hậu cần, Nga 2018 vẫn bị coi là một giải đấu mang đậm yếu tố chính trị và ngoại giao mềm của Điện Kremlin.

Nam Phi (chủ nhà World Cup 2010) – Nghi ngờ về hiệu quả kinh tế

World Cup 2010 là kỳ đầu tiên được tổ chức tại châu Phi – một dấu mốc lịch sử cho bóng đá thế giới. Tuy nhiên, Nam Phi cũng không tránh khỏi những chỉ trích, nhất là sau khi giải đấu kết thúc.

Các vấn đề bị nêu ra:

• Chi phí tổ chức và hiệu quả đầu tư: Nam Phi chi hơn 3 tỷ USD để xây sân vận động và cải thiện hạ tầng, nhưng nhiều công trình sau đó không được sử dụng hiệu quả.
• Đời sống người dân không cải thiện: Dù hứa hẹn tạo cú hích phát triển, nhưng tỷ lệ thất nghiệp và nghèo đói tại Nam Phi không giảm đáng kể sau World Cup.
• An ninh và tội phạm: Dù FIFA và chính phủ cam kết đảm bảo an ninh, quốc tế vẫn lo ngại về tỷ lệ tội phạm cao tại nhiều thành phố chủ nhà.

Dù mang ý nghĩa tinh thần lớn, World Cup 2010 đã không để lại nhiều di sản kinh tế hoặc xã hội rõ rệt cho Nam Phi.

Ý (World Cup 1934) – Công cụ tuyên truyền phát xít

World Cup 1934 do Ý tổ chức được xem là một trong những giải đấu “bị chính trị hóa” mạnh mẽ nhất. Khi đó, đất nước này nằm dưới sự lãnh đạo của Benito Mussolini – người đứng đầu chế độ phát xít.

Điểm gây tranh cãi:

• Tổ chức mang tính tuyên truyền: Mussolini sử dụng World Cup như một công cụ thể hiện quyền lực và quảng bá chủ nghĩa dân tộc cực đoan.
• Nghi vấn can thiệp trọng tài: Có nhiều cáo buộc rằng các trận đấu có lợi cho tuyển Ý được “sắp đặt”, với sự tham gia của các trọng tài thiên vị.
• Loại trừ các quốc gia phản đối chế độ: Một số đội tuyển không tham gia do mâu thuẫn chính trị, khiến giải đấu không phản ánh sự cạnh tranh toàn diện.

World Cup 1934 vì vậy không chỉ là một giải thể thao, mà còn là phương tiện củng cố quyền lực cho chính quyền phát xít tại Ý.

Xem thêm: Anh vô địch World Cup bao nhiều lần? Thành tích tuyển Anh

Xem thêm: Bundesliga là giải gì? Những điều chưa biết về giải đấu

Bóng đá là môn thể thao toàn cầu, nhưng World Cup không phải lúc nào cũng tránh được tranh cãi. Dù mang tính kết nối các nền văn hóa và tôn vinh thể thao, nhiều chủ nhà World Cup vẫn dính những lùm xùm về chính trị, lợi ích kinh tế và vi phạm nhân quyền. Sự phát triển của bóng đá hiện đại đòi hỏi FIFA phải cân bằng giữa thương mại hóa, công bằng và giá trị nhân văn nếu không muốn để lại hình ảnh tiêu cực sau mỗi kỳ World Cup.